Nhớ lần đầu về VN lúc ra đi, người bạn nhét vô túi xách của mình tập truyện ngắn "Như những ngọn gió" của Nguyễn Huy Thiệp (NHT). Lên máy bay, đọc ngấu nghiến, vừa thích thú vừa ngạc nhiên. Thích thú vì lối viết kể chuyện rất bình dân và súc tích của NHT, ngạc nhiên là chính phủ VN đã không gây phiền phức gì cho ông. Có lẽ thời mình còn ở VN nhiều thứ bị cấm đoán quá, từ âm nhạc văn thơ cho đến lời ăn tiếng nói, nên lúc đó vẫn còn bị ám ảnh !
Thời gian qua mau, người bạn thân của mình cũng đã ra đi và nhà văn NHT cũng không còn nữa. Hôm cuối tuần rồi, ngồi bên giòng sông Niagara mịt mù sóng nước, tự nhiên nhớ đến con sông bến Cốc trong truyện “Chảy đi sông ơi” của NHT, nhớ người xưa và những câu hát đồng dao ...
Chảy đi sông ơi
Băn khoăn làm gì ?
Rồi sông đãi hết
Anh hùng còn chi ?….
“Cuộc sống này có những điều rất ư bình thường, bỗng trở thành những điểm nhớ và điều ám ảnh”. Một người bạn cũ khác từng viết câu này lên trang đầu của cuốn sách tặng mình. Mà quả nhiên đúng thật. Mới đó mà cũng đã gần 40 năm trôi qua. Thực ra ở xứ này, đời sống cơm áo gạo tiền đã làm cho con người thực tế và đơn giản hơn. Sự cưỡng cầu hơn thua cũng làm cho con người tầm thường hơn, đôi lúc tránh né đối diện với bản thân khi chợt nhận ra mình đã vô tình đánh mất bao điều quý giá chỉ vì những mưu cầu vô nghĩa !
Chảy đi sông ơi
Băn khoăn làm gì ?
Rồi sông đãi hết
Anh hùng còn chi ?…
Dường như trong cuộc đời của mỗi người VN đều gắn liền với một giòng sông nào đó, mà lúc đi xa mới thiết tha nhớ về. Một số nơi mình đi qua, có những giòng sông rất đẹp như Thames ở London, Seine ở Paris, Isar ở Munich, St. Lawrence ở Montreal ...etc...nhưng rồi lòng vòng vẫn tơ tưởng nhớ đến những giòng sông nghèo nàn nhỏ bé ở quê nhà. Nhớ có lần mình lặn lội về tận Bình Dương (QN) nơi có con sông Trà Bồng êm đềm chảy xuôi về biển (cách biển nửa ngày sông), để nhìn tận mắt "con sông quê hương" của Tế Hanh đẹp đến cỡ nào. Rồi mới hiểu ra rằng, cái đẹp nhất chỉ là những gì còn đọng lại trong tâm tưởng.
Mà chắc là ai cũng vậy, bao giờ cho đến ngày xưa ? Nhớ thời còn đi học, mình và C, một người bạn rất thân của mình, thường ghé thăm anh Năm M. Nhà anh nằm sát cầu Kinh Thanh Đa, nước sông đục ngầu, lác đác lục bình rác rưởi, sớm chiều hai buổi thuỷ triều lên xuống. Mỗi người mỗi việc, cuối tuần mới gặp nhau. Có những đêm thật khuya, đến hai ba giờ sáng, ba anh em vẫn còn ngồi uống rượu bên hiên chòi lá nhà anh, nhìn ánh đèn le lói dưới sông của đám người soi ếch, câu lươn, lượm ve chai …. Những đêm có trăng, lăn tăn sóng nước, lấp lánh trên sông rất đẹp. Mấy năm sau đó, nghe tin anh Năm M. được đi Mỹ, mình rất vui, ngong ngóng đợi chờ. Chưa bao lâu, lại nhận được hung tin anh mất vào ngày trước lúc lên máy bay, cả gia đình phải ở lại VN. Ngày đầu trở về quê hương, C chở mình ra Thanh Đa, hai đứa đứng lặng im hàng giờ nhìn giòng sông cũ mà không nói được điều gì ...
Chảy đi sông ơi
Băn khoăn làm gì ?
Rồi sông đãi hết
Anh hùng còn chi ?…
Ngồi tản mạn một chút lại lan man nhớ đến những bài hát câu thơ của một thời xa lắc. (Mà đã nhắc đến thơ, thì phải tự hào VN ta là một cường quốc). Nhớ có một ông nổi tiếng nào đó đã nói rằng "VN ra ngõ gặp anh hùng". Mình không tin là VN có nhiều anh hùng đến thế, nhưng ở quê mình thì chắc chắn có chuyện ra ngõ gặp nhà thơ (hoặc nhà bình thơ). Cứ đi họp lớp, họp đồng hương, đi ăn giỗ, ăn cưới một vài lần thì biết. Nhưng đa phần chỉ là làm thơ in sách, tặng nhau để làm quà lấy thảo, chứ cũng khiêm tốn, ít thấy đem thi thố cùng ai. Có lần về quê, gặp anh bạn kia tâm sự - "Em à, thế hệ trẻ bây giờ không còn biết làm thơ và thưởng thức thơ như xưa nữa !”. Mình thắc mắc không biết đó là tin vui hay tin buồn ?
Theo quan niệm của mình thì thế hệ sau bao giờ cũng tài giỏi hơn và có điều kiện đi xa hơn thế hệ trước. Chỉ là đôi khi cách nhìn và cách nghĩ khác nhau, nên thỉnh thoảng có những ngộ nhận và hiểu lầm nhất định. Nhớ mới năm ngoái, một cô bé gốc Việt 18 tuổi đoạt giải nhất Nhà thơ trẻ (National Youth Poet Laureate) của Mỹ, có tên là Alexandra Huynh. Một người quen gởi ngay cho mình bài thơ của cô bé viết về Mùa Thu. Định bụng hôm nào sẽ dịch ra tiếng Việt gởi cho anh em bạn bè đọc cho vui, vậy mà lu bu công việc quá quên mất. Hôm nay nhắc đến mới nhớ :-) .
Hy vọng cô bé tài hoa đó sẽ còn đi xa hơn, để làm hãnh diện cho đất nước VN, một cường quốc thơ ca. Mở ngoặc chút, có một cô gái da màu khác từng được giải thưởng cao quý đó trước Alexandra Huynh, đó là Amanda Gorman. Cô bé Amanda đã từng được mời lên đọc thơ vào ngày nhậm chức của tổng thống Biden, và sau đó cuộc đời cô bé chắp cánh bay cao. Tiền bạc, danh vọng đến ào ào. Bao nhiêu tạp chí, công ty, mỹ phẩm thời trang như Vogue, Estée Lauder ... cũng thi nhau ngã giá hợp đồng. Mình băn khoăn không biết rồi em ấy có còn làm thơ hay được nữa hay không ? Xưa nay vẫn thường thấy nhiều tài năng vì không chống nỗi cám dỗ, bị tiền bạc và danh vọng bóp chết oan uổng trong một số ngành nghề hoặc trong lãnh vực văn hoá nghệ thuật, nhất là nghề làm quan và "nghề" văn nghệ sĩ. Mong rằng tài năng của các em này sẽ không bị lôi cuốn vào những lối mòn đó…
Chảy đi sông ơi
Băn khoăn làm gì ?
Rồi sông đãi hết
Anh hùng còn chi ?…
Thôi chúc mọi người một tuần an vui. Xin chép lại bài thơ "Lời nguyện mùa Thu" của Alexandra Huynh dưới đây. (Đối với mình, thì dịch thơ từ bất kỳ ngôn ngữ nào cũng rất khó, bởi dịch ý thì bỏ từ, dịch từ thì thiếu ý. Nên chỉ mạn phép phỏng dịch bài thơ này. Đọc cho vui thôi nhé)
PN
--------------------
Autumn Prayer
it is here I receive all news,
old news of the world,
not my own
but with a passable scent
from an old man
with passable pity
he tells me about
unit title lesson number
& I swallow
until he mentions Vietnam
(the war)
that is
when I really start to listen
if I can’t be heroine
call me ornament immigrant
o the boats &
the people on those boats
so brave so different from
the refugees now we owed them
I moisten my tongue
at the sound of
almost home as the name
Duong Thu Huong loses
its river in the teacher’s mouth
and no one asks why
my face is wet.
& remembering my one sad desk,
in the desolation of that classroom
I write a prayer
for the children who fill it next:
let the children speak their names as their mothers do.
let the chorus sing it back or try & try.
let the stories have no accent.
& some sounds stay untranslated.
let the children fill the space with memory.
yes the coriander. yes the silk. yes the stomp. the duplex. the honey.
the beads. yes the asphalt. the drum. the sneakers. the curls. yes the
incense. yes the white bread. yes the chainlink. the copper. yes the
stars. the ballads. the cable buzz. the river. yes the multiple. the
many. yes the love. yes the love.
let the memories be told by the hearts they tumored.
let the children know the name of their melancholy.
let them shape the vowels into hope.
& draw from ancestral hymn.
let honor make no hostages of them.
let their bloodlines become primary text.
let what they’ve seen become their language.
Alexandra Huynh
----------------------------------------------
Alexandra Huynh
(PN phỏng dịch)
No comments:
Post a Comment
Comments: